پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر عباس خسروانی
به گزارش خبرگزاری فارس از اراک، در حال حاضر آمریکائی‌ها تمام تلاش خود را مصروف فشارهای اقتصادی کرده‌اند تا با کشاندن جنگ به سفرهای مردم و کوچک کردن سفره‌های آنها و ناکارآمد نشان دادن مدیران کشور در حل مسئله، زمینه اعتراضات اجتماعی را مهیا سازند.آمریکایی‌ها در این مسیر از هیچ جنایت اقتصادی کوتاهی نمی‌کنند و به این جنایت‌ها افتخار هم می‌کنند و به فرموده رهبر معظم انقلاب افتخار به چنین جنایت‌هایی فقط از آدم‌های رذلی مثل آنها بر می‌آید، اما مشکلات امروز اقتصادی تا چه اندازه مربوط به تحریم‌ها و فشارهای خارجی و تا چه اندازه به نحوه مدیریت ما در کشور برمی‌گردد و در نهایت چگونه می‌توان از وضع موجود عبور کرد؟ در گفت‌وگو با عباس خسروانی مدرس دانشگاه و فعال سیاسی به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.
فارس: مقام معظم رهبری در بیانات روز دوشنبه خود در ارتباط تصویری با مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح، هم به تاثیر سیاست‌های تحریمی آمریکا بر مشکلات کشور و هم راه حل‌های برون رفت از مشکلات اشاره کردند، به نظر شما ما تا چه اندازه از این راه حل‌ها برای برون رفت از مشکلات استفاده کرده‌ایم؟
خسروانی: اینکه امروز کشور ما در یک جنگ بی‌امان اقتصادی به سر می‌برد و از همه سو تحت شدیدترین فشارها قرار گرفته شکی نیست، تحریم‌های فلج کننده و هوشمند از همه طرف به کشور تحمیل می‌شود و ما نمی‌توانیم منکر اثرات این فشارهای ناجوانمردانه بر معیشت مردم باشیم، اما نباید از این نکته غافل شد که مشکلات بوجود آمده راه حل دارد و اینطور نیست که مسئولان ما دست‌های خود را بالا بگیرند و تصور کنند که نمی‌توان در برابر فشارها ایستادگی و مقاومت کرد.به هر حال امروز طیفی در سطح مدیران کشور وجود دارند که سرمنشاء مشکلات اقتصادی به وجود آمده را خارج از مرزهای کشور می‌دانند و معتقدند که اگر ما بتوانیم از طریق مذاکره و به عبارتی سازش با تحریم کنندگان، اختلافات خود را برطرف کنیم، مشکلات فعلی اقتصادی کشور هم رفع می‌شود، اما به واقع این ایده، غلط و انحرافی است.تجربه به ما نشان می‌دهد که گره مشکلات اقتصادی و معیشتی کشور در پای میز مذاکره و از مسیر سازش نمی‌گذرد و این خسارت مضاعفی است که ما تصور کنیم می‌توانیم با مذاکره مجدد، مشکلات را رفع کنیم.این ادعا به این معنا نیست که ما نمی‌خواهیم با دنیا تعامل کنیم بلکه از این باب است که راه حل مسئله امروز کشور ما مذاکره و سازش نیست و اگر ما در این مسیر گام برداریم نه تنها موفق به حل مسائل نمی‌شویم بلکه بر ابعاد آن افزوده خواهد شد کما اینکه مسائل ما بعد از برجام بیشتر هم شد.
فارس: چرا مذاکره در شرایط فعلی مفید نیست و نمی‌تواند مشکلات امروز کشور را حل کند؟
خسروانی: مذاکره زمانی مفید خواهد شد که ما به سطحی از توانمندی و مقاومت اقتصادی درونی رسیده باشیم که بتوانیم در یک سطح قابل قبولی در مقابل طرف مذاکره کننده بنشینیم، لذا ما نمی‌توانیم مرتب برای رهایی از بار مسئولیت وضع موجود، مشکلات را به نظام تحریم گره بزنیم و برای خود مسئولیتی قایل نباشیم.نظام تحریم‌ها زمانی اثرگذار است که شرایط و بسترهای لازم در داخل کشور برای آنها مهیا باشد، به عبارتی اگر امروز نرخ دلار مرتب در حال افزایش است اگر چه ناشی از فشارهای نظام سلطه است اما مدیریت غلط و ناکارآمدی‌ها هم در داخل به آن دامن زده و فضا را برای جولان آن فراهم کرده است.ما می‌توانستیم با برخی تصمیمات خردمندانه در مدیریت هزینه ارز، تا حد زیادی مانع از جهش‌های مکرر نرخ ارز شویم، نظام تحریم، حداکثر می‌تواند ورودی ارز به کشور ما را محدود کند اما نمی‌تواند آن را به صفر برساند و نه می‌تواند ذخائر ارزی ما را به تاراج ببرد بلکه این ما هستیم که با تصمیمات غلطی چون اختصاص ارز 4200 و به عبارت دیگر ارز پاشی، موجودی ارز کشور را به هدر دهیم.امروز بسیاری از اقتصاددانان و صاحب نظران این عرصه معتقدند که می‌شود حتی در شرایط فعلی که با تحریم‌های دشمن دست و پنجه نرم می‌کنیم، نرخ ارز را کنترل و ارزش پول ملی را حفظ کنیم، اما اگر ما بدون توجه به مشورت‌ها و راهکارهای دلسوزان آگاه، باز تصمیمات غلط بگیریم و به آنها ادامه بدهیم حتی در شرایط رفع همه تحریم‌ها باز هم همین مشکلاتی که امروز با آن مواجه هستیم را خواهیم داشت.یعنی مذاکره و سازش به ما عقلانیت در تصمیم‌گیری اعطا نخواهد کرد و به ما علم و هنر اختصاص بهینه منابع را هدیه نخواهد داد، اتفاقا این هنرمندی‌ها و مهارت‌های مدیریتی را ما در شرایط سخت می‌آموزیم.
فارس: اشاره کردید که که برخی زمینه‌های داخلی برای اثرگذاری تحریم‌ها وجود دارد، منظور شما از این زمینه‌ها چیست؟
خسروانی: متاسفانه ساختارهای معیوب اقتصادی ما پذیرای اثرات مخرب تحریم‌ها هستند و ما باید به جای آنکه همه راه حل‌ها را در مذاکره و سازش خلاصه کنیم باید به اصلاح ساختارهای اقتصاد کشور بپردازیم تا اثرپذیری آنها را از تحریم به حداقل ممکن برسانیم، ما با این ساختارهای معیوب در شرایط غیرتحریمی هم روی رشد اقتصادی و تورم تک رقمی را نخواهیم دید، به عنوان مثال تا زمانی که اقتصاد ما دولتی است و حجم عظیمی از اقتصاد کشور توسط دولت مدیریت می‌شود و حجم زیادی از بودجه‌های سنواتی کشور به شرکت‌های دولتی با حداقل بازدهی اختصاص می‌یابد، ما در برابر تحریم‌ها ضربه پذیر هستیم، هرچه بار اقتصاد یک کشور بر دوش بخش خصوصی باشد در برابر تحریم‌ها، مصون‌تر و مقاوم‌تر است، ما باید طی یک برنامه کوتاه مدت و با رعایت اصول علمی، خصوصی سازی واقعی را محقق کنیم و پای دولت را از تصدی‌گری در اقتصاد قطع کنیم و دولت را در جایگاه سیاست‌گذار، هدایت‌گر و ناظر بنشانیم.نکته بسیار مهم دیگر اصلاح نظام بودجه ریزی کشور است که از دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب است، ما با این شیوه بودجه‌ریزی هر ساله دچار مشکلات اساسی مثل کسری بودجه مزمن هستیم که خود دلیل اصلی تورم‌های دو رقمی در کشور است.بودجه‌ای که بخش زیادی از درآمدهای آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم به فروش نفت وابسته است و جبران کسری‌های آن نیز از محل استقراض از بانک مرکزی و یا برداشت از صندوق توسعه ملی انجام می‌شود در برابر تحریم‌ها، قدرت مقاومت ندارد.امیدواریم با جدیتی که مجلس در قبال بودجه سال 1400 دارد و با عزم دولت شاهد ارائه یک بودجه متفاوت از سال‌های گذشته باشیم، ما برای مقابله با تحریم‌ها باید به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های خود باور و عزم جدی در کاهش فشارها و خنثی کردن آنها داشته باشیم نه آنکه منتظر گشایش در روابط خود با برخی کشورها باشیم.
فارس: امید بخشی به جامعه یکی از اقدامات لازم و ضروری در ایام جنگ است، چگونه باید از واژه امید اجتماعی سخن گفت؟
خسروانی: امروز مردم در این شرایط سخت به امید نیاز دارند و امید اجتماعی محصول سخن سنجیده و عمل خردمندانه است، یعنی ما باید به گونه‌ای سخن بگوئیم که دارای پشتوانه منطقی و عقلانی و قابل پیاده سازی باشد نه آنکه سخنی بگوئیم که مایه تمسخر شود و مردم آن را اسباب جوک و خنده خود قرار دهند و در نهایت به جای امیدواری، ناامید و مایوس شوند.
فارس: مقام معظم رهبری در سخنان خود فرمودند که مشکلات اقتصادی ما علاج دارد و علاج آن در گرو تمرکز بر مسئله تولید، جلوگیری از سقوط پی در پی ارزش پول ملی و بستن رخنه‌هایی همچون قاچاق، واردات بی رویه و فسادهای مالی است، به نظر شما چه راهکارهائی در این زمینه وجود دارد؟
خسروانی: نهادی مثل قوه قضائیه روی این بیانات رهبری متمرکز شده و در حال کار جهادی و بی وقفه است و شما می‌بینید که نگاه مردم به این قوه چقدر تغییر کرده و مردم با حسن نیت و امیدواری از این قوه سخن می‌گویند.وقتی رهبری معظم می‌فرمایند روی مقوله تولید تمرکز کنید به این معناست که ظرفیت‌ها و بسترهای لازم برای تولید و حتی جهش تولید در کشور مهیاست اما متولیان امر باید تلاش کنند و این ظرفیت‌ها و بسترها را فعال کنند، رشد بازار سرمایه یک فرصت مناسبی بود تا حجم قابل توجهی از نقدینگی کشور که عامل اصلی تورم در کشور است به سمت تولید که از نبود سرمایه رنج می‌برد سوق داده شود اما ما نتوانستیم به خوبی از این فرصت استفاده کنیم.به عبارتی آنچه امروز بیش از تحریم‌های خارجی به اقتصاد کشور ضربه می‌زند تحریم‌های داخلی است، وقتی که من ایرانی کالای قاچاق خارجی را به کالای تولید داخل ترجیح می‌دهم در واقع کشورم را تحریم کرده‌ام و وقتی تولید کننده ما کالای بی‌کیفیت به مردم تحویل می‌دهد در واقع مردم را تحریم کرده و وقتی نظام بانکی و مدیریتی ما از تولید ملی حمایت نمی‌کند و با تصمیمات غلط خود سرمایه‌های کشور را هدر می‌دهند و انگیزه تولید را از تولید کننده می‌گیرند در واقع همان کاری را می‌کنند که نظام تحریم‌ها علیه کشور انجام می‌دهند.
فارس: مقاومت در برابر فشارها و تحریم‌ها تا کی ادامه خواهد داشت؟ آیا راه حل مشخصی برای عبور از این وضع وجود دارد؟
خسروانی: ایستادگی و مقاومت ما قطعا به نتیجه خواهد رسید زیرا نظام تحریم‌ها یک دوره اثر گذاری دارند که وقتی آن دوره تمام شود نظام تحریم‌ها اثرگذاری خود را از دست خواهند داد.همچنین اقتصاد ما یک اقتصاد بزرگی است که طبق برآوردهای صندوق بین المللی پول در سال 2018 با تولید ناخالص 454 میلیارد دلاری جزو 30 اقتصاد بزرگ جهان است و قادر است بسیاری از نیازمندی‌های خود را در داخل تولید کند.ضمن اینکه در تحریم ایران این صرفا ایران نیست که متضرر می‌شود بلکه طرف مقابل هم متضرر خواهد شد و این موضوع را موسسسات مطالعاتی و برخی شخصیت‌های آمریکایی از جمله موسسه نایاک اذعان کرده‌اند.مقام معظم رهبری به خوبی فرمودند:”تغییر و عبور از وضع موجود امکان پذیر است اما اسبابی می‌خواهد که باید مهیا شود. تلاش شبانه روزی مسئولان، مدیریت قوی، جامع و خسته نشو و تمرکز بر تولید داخلی و چشم امید نداشتن به خارج از مهمترین اسباب آن است”.مسئولان باید نسخه اقتصاد مقاومتی را به عنوان راه حل عبور از مشکلات فعلی و قرار گرفتن در مسیر رشد و پیشرفت اقتصادی و بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی در کانون توجهات خود قرار دهند.حتی دشمنان ما نیز اعتقاد دارند که ایرانیان می‌توانند از تحریم‌های آمریکا موفق بیرون بیایند، به طوری که سه روز پس از اعلام ترامپ مبنی بر خروج از برجام در 21 اردیبهشت سال 97، مرکز پژوهش های کنگره آمریکا گزارشی منتشر کرد و در آن به راهبردهائی اشاره کرد که ایرانیان می‌توانند با اجرای آنها با بازگشت تحریم‌های آمریکا مقابله کنند.مهمترین این راهبردها افزایش صادرات غیر نفتی و افزایش فروش فراورده‌های پتروشیمی و میعانات گازی و کاهش واردات کالاهای لوکس است.این مولفه‌های دقیقا جزوی از نسخه اقتصاد مقاومتی ست که با عملیاتی کردن آنها می‌توان تحریم‌ها را خنثی کرد و آن را به ابزاری بی‌خاصیت و پرهزینه برای رژیم آمریکا تبدیل کرد.
