پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر عباس خسروانی
دکتر عباس خسروانی
حضرت امام (ره) در همان روزهای ابتدائی پیروزی انقلاب اسلامی با درک عمیقی که از اندیشه‌های سیاسی اسلام داشتند، فرمان تشکیل شوراهای اسلامی را صادر فرمودند.پدیده شوراها در آیین و شـریعت اسـلام از سـابقه‌ای حـدود 1400 ساله برخوردار است و شارع مقدس اسـلام در قـرآن کـریم بـر آن تأکیـد و تـصریح نمـوده اسـت و در آیـات «و امـرهم شـورای بیـنهم» و «شاورهم فیالامر» به صراحت و روشنی از آن یاد شده است.به عبارتی ماهیت شوراها یک ماهیت قرآنی است، شور و مشورت یکی از آموزه‌های اجتماعی قرآن در اداره جامعه اسلامی است و یک اصل مترقی به حساب می‌آید، علی رغم تاکیدات دین مبین اسلام بر اداره امور بر اساس اصل شورا، این مهم مـورد توجـه، اهتمام و عمـل حاکمان قرار نگرفت و غالباً حاکمان خود را بی نیاز از خرد جمعی و عقول اکثریت افراد جامعه در اداره امور و عرصه‌های تصمیم‌گیری و تصمیم سازی می‌دانستند.وقوع انقلاب اسلامی در ایران خط بطانی بر این تفکر بود و اصل شوراها را به عنوان یک اصل قرانی احیا کرد، بر همین اساس می‌توان ادعا کرد که شوراها در جمهوری اسلامی یکی از نمادهای اصلی مردم‌سالاری دینی هستند که به عنوان یکی از اصول مترقی قانون اساسی ما ثبت شده است و لذا حراست و حفاظت از این نهاد مقدس که بازگو کننده هویت دینی ما هست یک ضرورت به شمار می‌آید.
شکل گیری شوراهای شهر در ایران یک نقطه عطف در واگذاری اداره امور کشور به خود مردم بود، قرار گرفتن شوراهای شهر و روستا در اصول قانونی اساسی کشور نیز نشان داد که انقلاب اسلامی ایران به اصل مردمی بودن نظام سیاسی کشور اعتقاد دارد و توانست با شکل‌دهی به شوراها، جمهوریت خود را به نمایش بگذارد و نشان داد که به اصل تنوع افکار و دیدگاه‌ها در اداره امور کشور اعتقاد دارد.
اگـر امروز در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصل هفتم با هفت اصل و دو اصل دیگـر قانون اساسی (اصول ششم و هفتم) به موضوع شـوراها اختـصاص یافتـه اسـت حکایت از طراحی یک مکانیزم حقوقی و قانونی برای ورود مردم بـه عرصه‌های تـصمیم‌گیـری و تصمیم‌سازی است.
علی‌رغم همه اهمیت و ضرورتی که می‌توان برای وجود شوراها در کشور برشمرد اما بررسی عملکرد شوراها در ۵ دوره گذشته حاکی از وجود برخی نواقص و نارسایی‌ها در این حوزه است که مانع از تحقق کامل ظرفیت شوراها و کارآمدی بیشتر آنها می‌شود.شوراها به دلایل متعددی مثل نامـشخص بـودن جایگـاه آنها در ساختار قدرت، نحوه ارتباط آنها با ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و نیز خاستگاه قانونی با مشکلات و چالش‌های جـدی مواجه هستند.
ایـن نهادها هنـوز در سـطوح مختلف، توسعه چندانی نیافته‌اند و کارکردهای آنها محدود بـه انتخاب شهردار و نظارت بر عملکرد اوست، در حالی که جایگاه و خاستگاه قانونی شوراها بالاتر از این است و با تجارب گران‌سنگی که از اجرای تئـوری مترقی حکمرانی محلی در جامعه ایران کسب شده، فرصت خوبی را فـراهم کـرده است تا صاحب نظران حـوزه اندیـشه و اجرا نسبت به شناسائی ضعف‌ها و قوت‌ها اقدام و برای رفع موانع و بروز ظرفیت‌های نهفته شوراها راهکار و برنامه ارائه دهند تا به مرور از ضریب خطاهای پارلمان های محلی کاسته و توفیق آنها با فاصله اطمینان بیـشتری حاصل شود.شوراهای اسلامی در ایران کماکان در فرایند گذار قرار دارند و برای رفع کاستی‌ها و تعارض‌ها و تناقض‌ها نیازمند پژوهش علمی و گفتگوهای چند جانبه در سطوح مختلف قدرت سیاسی برای عبور و گذر موفـق شوراها از تنگناها و موانـع موجود هستیم و باید بپذیریم که پایداری شهری در گرو مشارکت شهروندان و افزایش آگاهی اجتماعی آنان در اداره شهر است.شوراها مهمترین بستر برای رشد مشارکت‌های مردمی در اداره جامعه هستند که در نهایت به پایداری شهری و پیشرفت و توسعه آن منجر می‌شود.مشارکت اجتماعی هم در گروه این است که مردم اطمینان پیدا کنند شوراها در سرنوشت شهر و زندگی آنها موثر هستند، این تأثیرگذاری مستلزم برخورداری شوراها از جایگاه حقوقی رفیع در نظام سیاسی کشور و اختیارات کافی در اداره امور است که تا رسیدن به این مهم فاصله داریم و همه فعالان اجتماعی و دغدغه‌مندان باید در این زمینه فعالیت کنند.
خبرگزاری فارس
*سخنگوی شورای اسلامی شهر اراک
